وقتی نوبت به سنگ های قیمتی می رسد، شفافیت مربوط به ویژگی ای درونی می شود که تحت عنوان ناسرگی یا لکه بیرونیِ سنگ شناخته می شود. سنگ های رنگیِ بدون خش و شفاف حتی از الماس هم کمیاب تر هستند. اگرچه شفافیت موضوعی مهم در مورد سنگ ها قیمتی می باشد، اما این ویژگی بیشتر در مورد الماس سفید صدق می کند.
بعنوان مثال، زمرد گرانبها نیز می تواند شامل ناسرگی هایی باشد. زیرا فرآیند طبیعی تولید زمرد بسیار سخت است و منجر به ناسرگی های زیادی در زمرد می شود. در واقع شفافیت زمرد با کیفیت بالا، بین I1 تا I3 می باشد. علاوه بر این، سنگ های کم رنگ تر شفاف تر هستند و براحتی دیده می شوند. سنگ های پر رنگ تر بعلت عمیق بودنِ رنگ می توانند ناسرگی ها را پوشش دهند.
شفافیت سنگ قیمتی
محل قرارگیری و نوع ناسرگی ها یا لکه ها در سنگ های رنگی متفاوت است. بعنوان مثال، یک خراشیدگی بزرگ روی سطح سنگ می تواند مانع از عبور نور از سنگ شود و دوام آنرا تضعیف کند.
این خراشیدگی از زیبایی سنگ نیز می کاهد و ارزش آنرا پایین می آورد. اگرچه، اگر این خراشیدگی کوچک و یا در ناحیه ای نامشخص باشد، بر دوام و ارزش سنگ تاثیری ندارد.
انواع ناسرگی ها ممکن است برای تعیین اصالت سنگ بکار روند. مثلا، یاقوت برمه ناسرگی های بخصوصی مانند اشکال غیر معمولِ کریستالی دارد که نشان دهندۀ اصالت آن می باشد. یاقوت آفریقایی این ناسرگی ها را ندارد زیرا فرآیند شکل گیریِ آن با یاقوت برمه فرق می کند.
بسیاری از سنگ های قیمتی ناسرگی هایی دارند که آنها را با ارزش می کند. مثلا حالت ابریشمی که در یاقوت دیده می شود، روتیلی که در کوارتز بی رنگ موجود است، و یا دم اسبی های با ارزشی که در لعلِ روسی دمانتوئید وجود دارد.
اطلاعات بیشتر در مورد ناسرگی های سنگ های قیمتی
بسیاری از سنگ های قیمتی دارای بی نظمی های طبیعی کوچکی هستند که ناسرگی نام دارد. اغلب این ناسرگی ها با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند، و با زومِ 10 برابر قابل روئیت هستند. اگرچه ناسرگی های بزرگتر، با چشم غیر مسلح نیز دیده می شوند. این بی نظمی ها می تواند شامل حفره های خالی، کریستال های کوچک، شکستگی، و یا الگوهای رشد درون سنگ قیمتی باشد.
ناسرگی ها را می توان به سه دسته تقسیم نمود:
- حفره ها: این حفره های می توانند در طول رشد اولیه یا ثانویۀ سنگ رخ دهند. این ناسرگی ها با ترکیبی از مایع، گاز، و یا جامدات پُر می شوند.
- پدیدۀ رشد: برخی مثال ها از این مورد شامل کریستال های جامد، شیشۀ طبیعی، و لوله های لیمونیت می شود. (کانال های توخالی که با ترکیبات آهنی لکه دار می شوند.)
- جامدات: چند نمونه از این کریستال های جامد، شیشه های طبیعی و میکا سفید هستند. اغلب سنگ های قیمتی دارای ناسرگی هایی هستند و برخی از آنها بیشتر از بقیه دارای ناسرگی هستند. بعنوان مثال، زمرد ها بیشتر از یاقوت کبود دارای ناسرگی هستند.
در این جدول فهرستی از ناسرگی های رایج در سنگ های طبیعی ذکر شده است.
| سنگ های بسیار شفاف نوع 1 | سنگ های دارای ناسرگی که با چشم غیر مسلح قابل روئیت هستند. نوع 2 | سنگ های دارای ناسرگی که با چشم غیر مسلح قابل روئیت هستند. نوع 3 |
| گروه بریل | گروه آپاتیت، آپاتیت سبز و زد طلایی شفاف تر هستند. | گروه بریل ( زمرد ، بریل سرخ (Bixbite) ) |
| زمرد کبود | گروه کرایسوبریل Chrysoberyl الکساندریت | گروه تورمالین تورمالین قرمز- تورمالین Rubellite تورمالین هندوانه ای ، تورمالین پارایبا |
| بریل طلایی | گروه کروندوم روبی ، یاقوت کبود آبی ، یاقوت کبود فانتزی ، یاقوت کبودِ تغییر رنگ داده | گروه ایدوکراز |
| مورگانیت | گروه دیوپسیت ، کروم دیوپساید ، دیگاپساید Tashmarine | گروه کیانیت |
| گروه لعل(بیشتر لعل های قرمز) | گروه لعل ، لعل آلماندین ، لعل ردولیت ، لعل تساوریت ، لعل دمانوئید، لعل اسپانسرت | گروه پرهنیت |
| گروه کوارتز(کوارتز دودی-آمتیست-سیترین) | گروه فلوریت ، فلوریت تغییر رنگ داده شده | گروه اسفالریت |
| گروه توپاز ( توپاز بی رنگ- سفید- توپاز آبی ) | گروه آیولایت ، گروه کوارتز ( آمتیست ، آمتیرون ، سیتین ، سفید بریل) | گروه اسفن |
| گروه اسپودومن(کونازیت) | پریدوت | |
| گروه سنگ های معدنی(تانزانیت) | گروه اسپینال قرمز، نارنجی و غیره | |
| گروه توپاز ( توپاز امپریالیسم ، توازاز آزاتی ، توپاز اسطوره ای ) | ||
| گروه تروملین ( تورمالین کروم ، تورمالین سبز ) | ||
| گروه زیرکن ( آبی، سبز و غیره ) |
تراش برای تشخیص شفافیت سنگ های قیمتی
تراشِ سنگ های قیمتی
برخی از سنگ های قیمتی جلا داده و برخی دیگر جلا داده نمی شوند. تراشِ گنبدی حالتی بدون جلا دادن است و سطح صافی را ایجاد می نماید. اغلب شکلی شبیه به دایره یا گرد دارد و برخی مواقع نیز مربعی است. حالت گنبدی بسیار رایج تر است و افراد زیادی طرفدار آن هستند.
زیرا این شکل ظاهری نرم و لطیف تر دارد. بعضی از طرفداران سنگ های قیمتی تراش های بزرگتر و عمیق تری دارند. البته برخی از سنگ ها نیز پس از تراش جلا داده می شوند.
اینکار طوری صورت می گیرد تا در پایان، سنگ بسیار شفاف و درخشان شود و رنگ آن بخوبی نمایان گردد. روشی که سنگ تراش داده می شود بر روی زیبایی سنگ تاثیر زیادی دارد. مهمترین روش های تراش سنگ های قیمتی رنگی را می توان به 4 گروه تقسیم کرد:
تراش الماسی
تراش الماسی روشی رایج برای تراش سنگ های قیمتی می باشد. این نوع تراش موجب می شود نور به اندازۀ کافی از قسمت جلویی سنگ عبور کرده و آنرا درخشان جلوه دهد. برای افزایش شفافیت سنگ، می توان آنرا بصورت بیضی تراش داد که بیشترین وزن از نظر قیراط را هم داشته باشد.
تراش مرحله ایِ سنگ های قیمتی
این تراش، سنگ های قیمتیِ ذوزنقه یا مستطیل شکل ایجاد می کند که امروزه بسیار رایج هستند. این روش تراش می تواند شکل گرد، بیضی، گلابی یا هشت ضلعی ایجاد کند. تراش زمرد مثال واضحی از این نوع تراش است که امروزه بسیار باب شده است.
تراش مخلوطِ سنگ های قیمتی
این تراش مخلوطی از روش های مختلف تراش می باشد که شکل هایی مانند گرد، دایره، بیضی، مربعی، و چند ضلعی ایجاد می کند. این روش تراش حتی می تواند با روش تراش ساده ترکیب شود و حالت گنبدی نیز ایجاد نماید. می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ این روش تراش، فایل مربوطه را مشاهده نمایید.
تراش ساده یا گنبدی
سنگ های قیمتی تیره رنگ و آنهایی که مات و یا نیمه شفاف هستند، مانند اوپال و جید، باید با این روش تراش داده شوند تا روشهای دیگر. این روش برای نشان دادن تاثیری که در سنگ چشم گربه ای، پنج پر، یا سنگ های قیمتیِ ستاره ای دیده می شود بکار می رود. علاوه بر این، سنگ هایی که دارای ناسرگی های فراوان هستند و یا گنبدی شکل هستند، نیز می توانند با این مدل تراش حالت بهتری بگیرند. سنگ های قیمتی که حالت گنبدی دارند، سطحی صاف، و گرد بدون هیچ زدگی دارند. قسمت پایینی آنها اغلب صاف و یا تقریبا صاف است.
مقیاس شفافیت سنگهای قیمتی رنگی
مقیاس شفافیت سنگ های قیمتی رنگی برای درجه بندی الماس بخصوص الماس سفید (نه سنگ های قیمتی رنگی) ایجاد شده است. برای سنگ های قیمتی رنگی، استفاده از یک معیار مشترک برای همۀ آنها امری امکان ناپذیر است زیرا این سنگ های قیمتی دارای ناسرگی هایی (مواد خارجیِ پیراگیر شده در سنگ) هستند که توسط همین ناسرگی ها قابل شناسایی می باشند.
بعنوان مثال، اغلب ناسرگی های زمرد نشان دهندۀ اصل بودن آن می باشد. علاوه بر این، برخی از این ناسرگی ها جذاب نیز هستند. مانند “ناسرگی های دُم اسبی” که در لعل سبز و یا کانی درخشان و سرخ رنگ “ابریشمی” که در یاقوت کبود وجود دارد. مقیاس شفافیت سنگ های قیمتی رنگی به نوعِ بخصوص آن بستگی دارد.
سنگ های قیمتی را به “گروه 1″، “گروه 2″، و “گروه 3” تقسیم کرده اند.
- سنگ های قیمتی گروه 1 شامل سنگ های قیمتی بریلی مانند زمرد کبود،
هلیودور (بریل طلایی گرانبها)، و مورگانیت، کریسبریل زرد و سبز، آمتیست بی رنگ، سیترین، کوارتز دودی، اسپودومن، تانزنیت و زیرکون آبی، می باشد. این سنگ ها اغلب شفاف و واضح هستند، یعنی هیچ ناسرگی با چشم غیر مسلح در آنها دیده نمی شود.
سنگ های قیمتی گروه 1 با ناسرگی های قابل روئیت به ندرت برای جواهرسازی استفاده می شوند مگر اینکه روی آنها سنگ دیگری قرار گیرد که ناسرگی را بپوشاند. - سنگ های قیمتی گرو2 شامل یاقوت ارغوانی، آمیترین، آندالوزیت، الکساندریت، سیترین، کروندوم (یاقوت کبود و سرخ)، لعل، آیولایت، زبرجد، لعل، تورمالینی که سبز، صورتی، و هندوانه ای نباشد، و زیرکنِ غیر آبی می باشد.
این سنگ ها اغلب مشاهده می شوند که به این معنی است که چشم غیر مسلح می تواند آنها را روئیت نماید.
اما در مقیاس های کمتری به نسبت سنگ های گروه اول. سنگ های قیمتی گروه 2 با ناسرگی های ناچیز که با چشم غیر مسلح نیز قابل مشاهده هستند، را می توان در جواهرسازی مورد استفاده قرار داد. این سنگ ها شامل یاقوت کبود و سرخ می شود. - سنگ های قیمتی گروه 3 شامل زمرد سبز، یاقوت قرمز (bixbite) و انواع ترمولین، ترمولین آبی رنگ مخصوص (ترمولین پارایبا و ترمولین ایندیکولیت)، ترمولین قرمز (روبلیت)، و صورتی، ترمولین دو رنگ، و ترمولین هنوانه ایِ چند رنگ می شود.
برای سنگ های قیمتی گروه 3، امتیازِ وضوح بسیار کم و ناچیز است زیرا این سنگ ها تقریبا همیشه ناسرگی هایی دارند.
برای سنگ های قیمتی نوع دوم، اگرچه ناسرگی ها بسیار مشخص و واضح هستند، اغلب برای جواهر سازی مثلا بعنوان قاب، برای تروملین هندوانه ای و زمرد مورد استفاده قرار می گیرند.
در زمان ارزیابی سنگ های قیمتی، برای انتخاب آنها از معیار زیر استفاده نمایید:
- شفافیت IF: ذره بین تمیز، شفاف، بدون هیچ ناسرگی
- شفافیت VVS: ذره بین تقریبا تمیز، ناسرگی های بسیار بسیار ناچیز، ناسرگی ها تنها با زوومِ 10 برابر قابل روئیت هستند.
- شفافیت VS: چشمان تمیز، ناسرگی های بسیار ناچیز تنها با چشم آموزش دیده و یا ذره بین با زومِ 10 برابر قابل روئیت هستند.
- شفافیت SI: کمی ناسرگی، ناسرگی های مشخص و قابل روئیت با چشم
- شفافیتI1: دارای ناسرگی، ناسرگی ها با چشم قابل روئیت هستند.
- شفاف : سنگهای قیمتی که دارای ویژگی انتقال نور بدون پخش جدی هستند. ممکن است دارای روتیل (یک کانی سیاه و یا قرمز مایل به قهوه ای حاوی دی اکسید تیتانیوم، معمولا به عنوان کریستال های سوزنی رخ می دهد.) یا بقیۀ ناسرگی ها باشند.
- نیمه شفاف: نور از آنها عبور می کند اما کاملا شفاف نیستند.
- مات: نور از آنها عبور نمی کند.
| نوع سنگ قیمتی | الکساندریت | لعل بنفش |
|---|---|---|
| نوع وضوح | نوع 2 اغلب سنگ های قیمتی ناسرگی دارند. الکساندریت به ندرت در اندازه های بزرگ یافت می شود که موجب می شود ناسرگی ها به سختی قابل روئیت باشند. | نوع 2 اغلب سنگ های قیمتی ناسرگی دارند. ناسرگی های رشته ایِ بلند رایج هستند. لعل بنفش اغلب تمیز تر از بقیۀ انواع لعل است و با چشم غیر مسلح قابل شناسایی است. |
| نکات | ناسرگی های سنگ های قیمتی VVS اغلب با چشم و یا با زره بین قابل روئیت هستند. سنگ های VS دارای ناسرگی های واضحی هستند و اغلب با چشم غیر مسلح دیده می شوند. سنگ های قیمتی از SI تا I دارای ناسرگی هایی هستند که زیر زره بین قابل روئیت می باشند. | ناسرگی های سنگ های قیمتی VVS اغلب با چشم و یا با زره بین قابل روئیت هستند. سنگ های VS دارای ناسرگی های واضحی هستند و اغلب با چشم غیر مسلح دیده می شوند. سنگ های قیمتی از SI تا I دارای ناسرگی هایی هستند که زیر زره بین قابل روئیت می باشند |
.
۳ کلاس برتر دوره های آموزشی تصویرگران پویا اندیش - مدارک معتبر و قابل ترجمه
