گوهرتراشی، پیشینۀ جذاب و روشنی دارد و اولین نمونه های آن به انسان های اولیه بازمی گردد. یعنی زمانی که از هنر گوهرتراشی برای ساخت ابزارها و سلاح های اولیه ای با جنس سنگ استفاده می شد. با اینکه گوهرتراشی در آن زمان عامل مهمی در بقا و شکار برای انسان ها بود. شواهد تاریخی نشان می دهد که از سنگ ها برای خلق اشیای تزیینی، به شکل جواهرات یا اکسسوری های شخصی نیز استفاده می شده است. دلیل گوهرتراشی و سنگ تراشی هر چه که بوده باشد، همیشه به عنوان بخش مهمی از زندگی روزمره و فرهنگ انسان ها در طول دوره های تاریخی مختلف، درنظر گرفته می شده است. می توان به صراحت گفت که امروزه، از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. با تصویرگران پویااندیش همراه باشید.

مقدمه ای بر آموزش گوهرتراشی

گوهرتراشی به هنرِ کار بر روی سنگ ها اشاره دارد. البته منظور در این معنا، کار بر روی سنگ های کوچک و ارزشمند یا گوهرهاست (نه اشیای بزرگی مانند مجسمه های میکلانژ)! گوهرتراشی، درواقع هنرِ تبدیل کردن سنگ ها، مواد معدنی و سنگ های قیمتی، به نمونه های تزیینی، مانند حلقه ها، گوهرِ تراشیده، جواهرات و… است که می توانند تا ابد مانند گنجی همراه فرد باقی بمانند. معمولا سنگ های قیمتی به صورت خام مورد استفاده قرار نمیگیرند. بلکه به شیوه های مختلفی تراش داده می شوند و برش می خورند تا شکل و اندازۀ مورد نظر را پیدا کنند . همچنین زیبایی شان دوچندان شود. صیقل دهی و جلادهی نیز جلوۀ سنگ های قیمتی را بیشتر می کند. در واقع، بعد از گوهرتراشی است که می توان از یک سنگ قیمتی در انواع جواهرات و اقلام تزیینی استفاده کرد.

دلایل محبوبیت رشتۀ گوهر تراشی

مهم ترین دلیل محبویت رشته گوهرتراشي ، بی نیازی به سرمایۀ هنگفت و خرید تجهیزات گران قیمت است. افرادی که به رشته گوهر تراشي علاقه مند هستند و حتی مایل اند از این راه کسب درآمد کنند، می توانند با داشتن سرمایۀ کمی مشغول به کار شوند. مهم تر از همه اینکه، برای تولید گوهرهای معمولی تر، حتی نیازی به داشتن کارگاه نیز ندارند و می توانند در منزل خود به انجام این کار مبادرت ورزند.

بازار گوهرتراشی

امروزه حرفۀ گوهرتراشی به یکی از مقبول ها تبدیل شده و توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این حرفه، درآمدزایی بالایی را به همراه دارد . از آنجایی که در مدت بسیار کوتاهی می توان فوت و فن کار را آموخت و وارد بازار کار شد، می تواند یکی از بهترین گزینه ها برای افراد جویای کار با سرمایۀ اندک باشد. از آنجا که این حرفه را از خانۀ خود نیز می توان شروع و کسب در آمد کرد، گوهرتراشی بستری برای رسیدن به موفقیت و استقلال است. این رشته هیچ محدودیت سنی و جنسی ندارد و هر فرد باانگیزه و علاقه مندی می تواند به آموختن آن مبادرت ورزد.

هنر گوهرتراشی

گوهرتراشی در سال های اخیر در کشورهای بسیاری مورد توجه قرار گرفته و به صنعتی برای درآمدزایی داخلی تبدیل شده است. کشور ایران علی رغم داشتن معادنی بسیار ارزشمند و غنی، هنوز نتوانسته در این صنعت به رتبه ای برسد و برنامۀ مناسبی را برای پرورش این رشته ارائه بدهد؛
همچنین نبود دانش کافی و هماهنگ نبودن با استاندارهای جهانی، به رشد نکردن این رشته منجرشده است و شکوفا نشدن خلاقیت هنرمندان سبب شده که سلایق متقاضیان این رشته راضی و اغناء نشود.

عوامل موثر در ارزشمند شدن سنگ ها و گوهرها

مهارت گوهرتراش و چیره دستی او در ساخت، یکی از مهم ترین عوامل قیمتی شدن گوهرهاست. توجه به عناصری چون فست ها، نسبت های هندسی، تقارن، زاویه های صحیح تراش، پولیش، اندازه و عمق قسمت ها و سطوح، می تواند جلوۀ خیره کننده ای به سنگ ها ببخشد و متعاقب آن، بر قیمتشان بفزاید.

مراحل تبدیل سنگ خام به گوهر

برای تبدیل یک سنگ قیمتی خام به یک گوهر که قابل استفاده در جواهرات باشد، باید سه مرحله را گذراند:

• برش سنگ سخت : مرحله ای برای جداسازی بهترین و خالص ترین قسمت از یک سنگ قیمتی خام
• تراش سنگ قیمتی: همان گوهرتراشی است که روش ها و تکنیک های مختلفی دارد.
• صیقل دهی سنگِ تراش خورده : این مرحله، از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است و جلوه و درخشندگی نهایی کار را بروز می دهد.

تکنیک های گوهرتراشی

تکنیک ها و سبک های متفاوتی در گوهرتراشی به کار برده می شود؛ اما در کل، میتوان آنها را به غلتاندن ، قابگیری، وجهسازی و حکاکی ، تقسیم کرد. البته روش های دیگری مانند سوراخ کاری یا روش های ترکیبی نیز برای تراشیدن گوهر به کار برده می شود.

تامبل کردن

سادهترین شکلِ گوهرتراشی، غلتاندن سنگ قیمتی یا تامبل کردن است که نیاز به تجهیزات خاصی ندارد. کافی است سنگ قیمتی تراش نخورده را داخل یک تامبلر (tumbler)، که در اصل یک محفظۀ کوچکِ چرخنده است و درونش خاصیت سایندگی دارد، قرار بدهید. برای رسیدن به یک صیقل یکدست و بینظیر، رفته رفته باید از ساینده های ریزتری استفاده کرد. این فرایند، شبیه به اتفاقی است که برای سنگ ها در یک رودخانه یا در ساحل می افتد. البته سطح صیقلی شدن سنگ ها در این روش، بسیار بیشتر از حالت طبیعی آن است.

قابگیری یا تراش کابوشن

قابگیری یا تراشِ یکطرفه، شاید رایج ترین و پرکاربردترین تکنیک در هنر گوهرتراشی باشد. سنگ های قیمتی که با این روش ساخته می شوند، یک طرفشان مسطح است و سمت دیگر انحنایی صیقلی و زیبا دارد. این روش در سنگ های عقیق و فیروزه بیشتر کاربرد دارد . همچنین معمولا در ساخت انگشتر (مخصوصا مردانه) و گردنبند یا گوشواره از آن بهره گرفته می شود.

حال که با روش های تراشکاری سنگ فیروزه آشنا شدید بهتر است با خصوصیات سنگ فیروزه آشنا شوید:

همین الان ببین : فیلم خواص سنگ های فیروزه

این روش گوهرتراشی، بسته به سنگ قیمتی که بر روی آن کار می شود، می تواند ارزش افزودۀ خوبی به همراه داشته باشد. قابگیری نیاز به دستگاه مخصوصی دارد و تراشیدن این نوع گوهرها، کمی سختتر از روش غلتاندن است. اما نتیجۀ نهایی، زیباتر، کاربردی تر و البته باارزش تر خواهد بود!

تراش مهندسی

از میان تمام هنرها و تکنیک های گوهرتراشی، تراش مهندسی سنگ های قیمتی، بالاترین پتانسیل برای ارزش افزوده و تهیۀ محصولی چشمگیر و خیرهکننده را دارد. یک نمونۀ بارز برای این تکنیک، الماس های زیبایی است که معمولا در حلقه های نامزدی کار می شوند. اگر به سنگ روی این حلقه ها دقت کنید، خواهید دید که دارای چند سطح صاف و منظم هستند که رویۀ سنگ (معمولا الماس) را می پوشانند. هر کدام از این سطوح صاف را، یک صورت یا وجه (facet) می نامند. وجه سازی می تواند درخشندگی نهفته در هر سنگی را بیرون بکشد. وجه های مختلف، نور وارده به سنگ را دریافت می کنند و آن را به چشمان بیننده بازمیگردانند.
برای اجرای این تکنیک، سنگ های قیمتی را با دستگاه های وجه ساز مخصوص صیقل می دهند که البته چندان هم ارزان نیستند. این دستگاه ها، انواع مختلفی دارند و هر فردی با هر ذائقه و هنری می تواند با آنها کار کند. هرچند، خلق جواهرات دیدنی و خیره کننده، تنها هنر دست استادان باتجربه و خبره است!

حکاکی یا تراش هنری

حکاکی سنگ قیمتی، چالش برانگیزترین تکنیک در هنر گوهرتراشی است. متخصصان شناخته شدۀ معدودی در دنیا هستند که در این زمینه فعالیت میکنند. برای اینکه در حکاکی سنگ های قیمتی موفق شوید، باید یک حس هنری ذاتی و غریزی در خود داشته باشید و سپس به درکی عمیق از اصول گوهرتراشی برسید. حکاکی گوهر؛ اصلا شبیه به حکاکی روی چوب یا فلز نیست و محدودیت ها و دشواری های خاص خودش را دارد.

تراش گوهر

تراش گوهر به دو روش ساده و زاویه ای صورت می گیرد. در تراش ساده، گوهر شکل پیچیده ای را از آن خود نمی کند. ولی در تراش زاویه ای، تراش ها حالتی پیچیده و طرح دار به خود می گیرند. در تراش زاویه ای که روی گوهرهای قیمتی صورت می گیرد، روح زیبایی موج می زند . همچنین به دلیل هنری که در آن ریخته شده، دارای قیمت بالاتری نیز هستند.
روی هم رفته، می توان بیان داشت که گوهرتراشی، هنری است که حد نهایت زیبایی و خیره کنندگی یک سنگ قیمتی خام را که شاید در نگاه اول و پیش از شروع کار، چندان زیبا و باارزش به نظر نرسد، از دل آن بیرون می کشد و آن را برای نشستن بر روی جواهرات، اقلام تزیینی و …، آماده می کند. گوهرتراشی ارزش سنگ های قیمتی را دوچندان می کند و در سرتاسر دنیا، هم به صورت سرگرمی و هم به صورت یک حرفه دنبال می شود. برای تبدیل شدن به یک گوهرتراش می توان از هر مرحله ای شروع کرد و علاقهمندی، تنها پیش شرط شروع این حرفه است. البته داشتن آگاهی کافی از سنگ های قیمتی و علم گوهرشناسی، آشنایی با ابزارهای گوهرتراشی و داشتن ذائقۀ هنری، به درخششتان در این مسیر بسیار کمک خواهد کرد.

شما در کلاس های جواهرسازی آموزشگاه جواهرسازی می توانید به صورت کامل با مدرک معتبر این هنر جذاب را بیاموزید .